BİYOİSTATİSTİK-SAĞLIK

İSTATİSTİK

AMAÇLAR:

Kontrollü deneyler yaparak istatistiksel yöntemlerle hangi olasılıkla iddalarımıın doğru olduğunu bulmaya çalışıyoruz.

Verileri özetleyerek özet bilgi çıkarmak.

KAVRAMLAR:

ARAŞTIRMA:Sorunlara güvenilir çözümler üretmek için planlı bir şekilde verilerin toplanması,düzenlenmesi,analizi ve yorumlanması sürecidir.

Araştırma Yöntemleri:Toplanması,Düzenlenmesi

İstatistik Yöntemleri:Analizi,Yorumlanması

Değişken:Doğada birden fazla değer alabilen herşey değişkendir.

Örnek:Cinsiyet değişkendir:Kadın,Erkek.

Cinsiyet değişkeninin kategorileri 1)kadın 2)erkek.

Sabit:Tek değer alabilen

Örnek:İnsanın burun sayısı

Değişkenler temelde nitel ve nicel olarak ikiye ayrılır.

Nitel değişken(Kategorik,Kalitatif,Kesikli):Yalnızca sayı ve yüzdeyle(oranlamayla) özetlenir.

Nicel Değişken(Ölçümsel,Kantitatif,Kesiksiz):Skala yardımıyla ölçülür.Örneğin:beslenme bilgi düzeyi ölçümü,Kilo ölçümü.

Ortalama(mean):Aritmetik ortalamadır. Verilerin toplamının veri sayısına bölümüdür.tam %50’nci değerdir.

Medyanı bulurken küçükten büyüğe diz eğer 1 2 3 ‘se ortanca 2’dir ancak 1 2 3 4 ise 2+3/2=2,5’tur.

Veri sayısı tekse (örneğin 3) ortanca küçükten büyüğe dizimde direk ortadaki değerdir,çiftse ortadaki iki sayının aritmetik ortalamasıdır.

MOD:en fazla tekrar eden değerdir.Birden fazla Mod olabilir ama diğer merkezi yayılım ölçüleri tektir.

Dağılımı özetlerken eğilim ölçüleri yetmez yaygınlığınada bakmalıyız çünkü birbirinden farklı olan dağılımların aritmetik ortalamaları aynı olabilir.

àBir veriyi özetlemede ortalamaların tek başına yeterli ölçüler olamadığını ve ortalamaların yanında birimlerin birbirlerinden ya da ortalamadan ne kadar uzaklaştığını gösteren mutlak dağılma ölçülerine de ihtiyaç duyulduğunu öğrendik.

Yaygınlık Ölçümleri

1)Standart Sapma: standart sapma, gözlemlerin aritmetik ortalamadan sapmalarının karelerinin ortalamasıdır

Bir aralıktaki değerlerin nereye gidip geldiğini gösterir,± ile gösterilir.

·         Aritmetik ortalamayla birlikte kullanılır X ± s

Aritmetik Ortalama ± Standart Sapma

·         Standart sapma ortalamadan sapma değerlerinin karesidir.

Alan teorisine göre toplam(bağıl) alanın %66’sını verir.

Eğilime baktıktan sonra yayılımada bakmalıyız.

Standart sapmanın formülünü değil bize neyi verdiğini bil.

STANDART SAPMA BİZE NEYİ VERİR?

Alan teorisine göre toplam(bağıl) alanın %66’sını verir.

·         Dağılımı tahmin ediyoruz.

Örnek:

“Sınavın başarı ortalaması 77 ± 7’dir.”Cümlesini yorumlayınız.

Sınava girenlerin %66’sı 70 ve 84 arasında puan almıştır.

2 Standart sapma almak alanı 2 katına çıkarmak demektir. 77 ± 14 yani 63 ve 91 aralığında puan alırlar.

2 Standart sapma almak %95’in bilgisini verir.Yani sınava girenlerin %95’İ

3 Standart sapma %99’unu verir.

6 Standart sapma Tüm Grubu verir

Ortalama yalnız verilmez yanına standart sapma verilir.

Ortalama ± Standart sapma

ÇEYREKLER

%25 1.ÇEYREK

 %50 MEDYAN

 %75 3.ÇEYREK

Ortanca+Çeyrek àDağılım Normal değilse,grafik kaymışsa aritmedik ortalamadan söz edemeyiz ortancadan bahsederiz yanınada çeyrekler kullanılır.

NORMAL DAĞILIM OLMASI İÇİN:

1)Katılımcı sayısı 30 ve üzeri olmalıdır.

Teorik olarak 30 kişi altında yapılan çalışmalar sıra dışı değerlere çok duyarlıdır ve normal dağılım kabul edilmez.örneğin 2000 kişiyiz 2 kişi girmesinden etkilenmeyiz.

2)Merkezi ve yaygınlık ölçütleri incelenecek

3)Histogramlar incelenecek

4) one-sample Kolmogorov-Smirnov Hipotez testi sonuçlarına bakılır.Buradan bir t değeri elde edilir.

Bu 4 şeye bakarak araştırmacı dağılımın normal olup olmadığına karar verir.

Örneğin beslenme bilgi düzeyi sentetiktir yaş gibi bir şey değildir,sadece hipotez testine baksak normal dağılım çıkabilir ama diğerlerine bakınca kayar.

Çünkü bilim olgusal değil sentetiktir.

2.maddenin açıklaması:

Merkezi ve yaygınlık ölçütleri incelenirken:

Bir araştırma yaparken mod medyan vs. merkezi ölçütlerin normal dağılımda birbirine yakın olması(teorik olarak eşit olması),Yaygınlık ölçütlerinde ise Standart sapma’nın maksimum ortalamanın yarısına kadar çıkması beklenir.

NORMAL DAĞILIMDA: Ortalama:18 İSE 1)Yayılım:Max.Standart sapma:9 olmalıdır. >9 ise normal dağılımdan söz edemeyiz.

2)Merkezi ölçütler:Medyan:16 Mod:19

Önce merkezi sonra yaygınlık ölçütlerine bakıyorum:Ortanca,Mod,Medyan,Standart Sapma

3.madde açıklaması:Histogram:Ölçümsel değişkenler için kullanılır.

4)Çubuk(Bar Chart) Grafikler:Nitel değişkenleri özetlerken kullanılır.

5)Piktogram:Picsel(görsel)’den gelir.Her değişkene bir şekil biçen grafiktir.

Hem nitel hem nicel değişkenler için kullanılır.

6)Pasta Grafi:Nitellerde kullanlır. Örneğin:Parti Seçimleri

BOXPLOT Kutu Grafikleri:Ölçümsel değişkenler için kullanılır.

İstatistik ile Nasıl Yalan Söylenir?-Darrell Huff

Üç boyutlu grafik kullanılır.2 kat artış varsa 8 kat arttık der.