EDİMSEL KOŞULLANMA - SKİNNER GÜNLÜK HAYATTAN ÖRNEKLER

Olumsuz Pekiştirme: Organizmanın yapmış olduğu bir davranışın ardından hoşa gitmeyen uyarıcıyı ortamdan çekerek yapılan davranışın tekrarını sağlamak için yapılan eylemdir. 

“Belediyenin sivrisinekler için sokaklarda ilaçlama yapması” insanları rahatlatacağı için olumsuz pekiştirme ile açıklanır. 

Aylardır yoğun bir şekilde çalıştığı için bunalan kişiye patronunun izin vermesi olumsuz pekiştirmedir

Birinci Tür Ceza: Organizmanın istenmeyen davranışın ardından hoşuna gitmeyen uyarıcının ortama konulmasıdır. 

“Islak elle prize dokunduğunda çocuğu elektrik çarpması” birinci tür cezadır. 

Olumlu Pekiştirme: Organizmanın yapmış olduğu bir davranışın ardından hoşa giden uyarıcıyı ortama koyarak yapılan davranışın tekrarını sağlamak için yapılan eylemdir. 

“Şarkı yarışmasında birinci olana 50.000 TL para verilmesi” olumlu pekiştirmedir.

ilk adımını atan çocuğun annebabası tarafından alkışlanması olumlu pekiştirmedir

Birincil olumsuz pekiştireç: Organizmaya fizyolojik zarar veren, yaşamını tehdit eden pekiştireçlerdir. Bu durumda sigara, içmeyen insanlar için birincil olumsuz pekiştireç, içen insanlar için birincil olumlu pekiştireçtir. Ancak “Oyuncaklarına zarar verdiği için bir çocuğun iki hafta harçlığının kesilmesi” birinci tür ceza değil, hoşa giden uyarıcıdan (harçlık) mahrum bırakmayı içeren ikinci tür cezadır.

Olumsuz pekiştireç, organizmanın hoşuna gitmeyen ve onu rahatsız eden uyarıcıdır. Bu durumda sosyal fobisi olan insanlar için, ateş basması, aşırı terleme, titreme, konuşma zorluğu, bulantı ve mide rahatsızlıkları olumsuz pekiştireç kapsamında değerlendirilir.

Maliye’nin yaptığı denetlemelerde vergi kaçırdığı gerekçesiyle bir işletmenin üç ay süreyle kapatılması: II. tür ceza (hoş olan uyarıcıdan mahrum bırakma) Azı dişinin çürümesiyle acı çeken kişinin dişini çektirmesi: Olumsuz pekiştirme (hoş olmayan durumdan kurtulma ve rahatlama) Hapishanede iyi hal gösteren mahkûmlara hapishanede ücret karşılığı iş verilmesi: Olumlu pekiştirme (hoşa giden bir uyarıcı verme)

Dersi dinlemeyen öğrencisini öğretmenin bir sonraki derste etkinliklere almaması: İkinci tür ceza Çocuğun bilgisayar oynamama cezasından kurtulmak için dağıttığı oyuncakları toplaması: Olumsuz pekiştirme Öğrencinin kendisini döven çocukla karşılaşmamak için kantine gitmemesi: Kaçınma şartlanması Öğrencinin sadece beden eğitimi dersinin olduğu gün eşofmanla okula gelmesi: Ayırt etme

İstendik davranışın ardından ortama hoş bir uyarıcının eklenmesi olumlu pekiştirmedir. Buna göre ailesinin kızlarının üniversite sınavını kazanması sonucu bilgisayar almak istemeleri olumlu pekiştirmedir. Öte yandan kızlarının bilgisayar yerine çok yorulduğunu ve dinlenmek için arkadaşlarıyla bir hafta tatile gitmek istediğini belirtmesi olumsuz pekiştirme ile açıklanır. Çünkü olumsuz pekiştirme ortamdan hoş olmayan bir uyarıcının çıkarılmasını ve organizmanın rahatlamasını içerir.