Eğitimde Ahlak ve Etik ders notları

 Nefis,insanın hem ahlaki hem de biliçsel aktivitelerini oluşturan ve bedensel aktivitelerini kontrol eden, insanı insan yapan yöndür.

Ahlak döndemden döneme değişen bir şeydir.

Ahlak denilen normlar eylemlerimizi yönlendirir.

İslam ahlakı,hristiyan ahlakı,yunan ahlakı,konfüçyüsçü ahlak,budist ahlak vs.kavramlar vardır.

Konfüçyüsçülük genel olarak bir din kabul görmesede din gibi kabul gören görüşleri vardır.

AHLAK VE ETİK:

KELİME KÖKENLERİ: Etik yunanca “ethos” tan gelir , ahlak ise ingilizce “morality”

Etik kavramı,ahlak kavramından daha kapsamlıdır.

Aristo 1. Öğretmen Farabi 2. Öğretmen(sani),İbni sina 3. Öğretmen (salis)

Razi ve sokrates:ahlağı akli temele dayandırır

Platon ve el razi mutluluğa giden yol

Doğuştan gelen hayvani duygular : nefs ve nefsin üç gücü

Farabi:bilgi+eylem mutluluğa ulaştırıyorsa bilgi iyi bilgidir.

Farabi ve İbni Sina Karahanlılar döneminde yaşamıştır.

Farabi: Bireyi topluma yararlı hale getirme (iyi vatandaş yetiştirme-aristo)

İbn Miskeyevh :Techibul Ahlak (Ahlağın temelleri)

İbni sina : Güzel ahlaklı kişileri adet haline getirme (alışkanlık haline getirme) Aristo

Sosyal çevrenin önemini vurgulamıştır – bandura, Vygotsky,bruner

Brunerin vygotskyden farkı : kültür

(Vygtosky rustur ve rus kültürü baskın bir kültür olduğundan kültürü önplana almıştır.)

İbni sina hava kirliliği ve mikropların hastalıklara neden olduğunu söylemiş.

Öğretmenler birbirine,özellikle velilerin yanında,öğretmenim veya hocam demeli,anne ve babalara yani velilere ise bey,hanım denmelidir.(mesafe oluşturulmalı)

GAZALİ

Kamil,kemalet: en üst olgunluk seviyesi

Gazaliye göre önemli olan dini bilmek değil uygulamaktır.

Marifetullah:allaha yaklaşmak,ulaşmak

O mertebeye ulaşmak için nefsi yenmeli.

İmamı gazali – Kimya-ı Saadet (nihai mutluluğun hazinesi)

Dünya hırsı:Dünyaya bağlılık

Dört köpek(kıskançlık,kibir,öfke,dünya hırsı) varsa kişinin kalbine iman giremez

İslamda köpek beslemek caiz değildir.(köpek giren eve melek girmez metaforu)

İBN RÜŞD

Sanat,ahlaki eylemler,nazari eylem için gerekir.

Muhiddyn ibnül arabi:

Endülüs dönemi,sosyal çevre(ibni sina gibi önemini belirtmiş),nefis (nefsi denetleyen ahlaklıdır,türk düşünürlerde ortak kavramdır),her halinde iyi niyetli ol diyerek niyetin temiz olmasının önemine değinmiştir,

Otomatik olarak yapmak = alışkanlık = aristo

Aristo alışkanlık derken muhiddyn ibnül arabi otomatik kelimesini kullanmış.

İmmanuel kantta niyete değinmiştir.

Nasiruddin Tusi

Adalet,yönetici,para.İlahi kanunun kurucusu Allah’tır.

Mevlana

Sekine(ahlaki olgunluk seviyesine akıl ve iradeyle ulaşma),yolu ise nefsi terbiye.

Mevlana mesneviyi bitirdiğinde en yüksek olgunluk seviyesine ulaşmıştır bunda manevi yoldaşı Şemsi tebrizi etkili olmuştur.

İbn Haldun

Coğrafya kaderdir,güçlü devletler,asabiyyet bağı (dayanışma ve birlik beraberlik ve ahlaki değerler)

Kınalızade ali efendi

Ahlaki alai,kanuni dönemi,ahlaki özne insan ve insanda erdemler,bu dünyadaki mutluluğa ulaşn ahirettede mutlu olur.

Görüşleri mevlanayla paralel.

İmamı bilgili

El makamat,şirk tutmak,riya,kibir,kötülüğün 7 kaynağı,

Bid’at ve hurafeler,ölçü

Erzurumlu ibrahim hakkı

Marifetmane,iyi allahın hoşlandığı şeyler,kötü allahın hoşlanmadığı şeylerdir,ahlaklı olmak allaha itaat etmekle mümkündür.Kamil insan ve kemalet kavramını kullanmıştır.

Hor bakma:kibirli olma

Ne eylerse güzel eyler (iyilikte kötülükte allahan)

*Türk islam düşünürlerinde en önemli kavram nefs ikinci kavram kamil insan ve kemalettir.

Muallim Naci

Tanzimat Dönemi(eski gücümüze ulaşmak,batıya yetişmek için reformlar yapılacağı halka gülhanede ilan edildi),edeb eğitimi,Mektebi edev,anne ve babaya karşı iyilik,doğruluk,minnettarlık.

Kendini beğenmişlik halk ve halk indinde makbuk olmayacak derken fransız özentiliğinin ve halkı hor görmenin hoş olmadığını söyler. (bulunduğu dönemde)

Mektepte edeb eğitimi,niyet temizliği,mekteb-i edeb

Babanzade Ahmet Naim

Muallim naciye yakın bir dönemde yaşamış

İslamın ilkeleri ahlaklı yapar kötülükten uzak tutar

Hilmi Ziya Ülken

1.meşrutiyet,2.meşrutiyet ve cumhuriyet dönemlerini görmüş.

Bilim adamlığı ve ahlaklılık ayrılmaz bir bütündür.

Ahlaklı olmayan bilim adamına güvenilmez.

Nurettin Topçu

Ahlak insan hareketlerinin metafiziğidir.

Dönemindeki din ve ahlakı ayıranlarla zıt görüştedir.

İslam ahlakı

Cemil Meriç

Döneminde batıda kapitalizm var ancak kapitalizm ahlaktan yoksun olduğundan bunun Türk toplumuna uygun olmadığını söylemiştir.

Thomas More

Kötü düşünceler/Kötü ahlak/Devlet yıkılır

Nefs yerine tutku kelimesini kullanmıştır.

Thomas Hobbes

Ahlak için irade özgürlügü varmı diye bak

Kantta bunu geliştirmiş ve aynı şeyden bahsetmiştir.

Ahlak düşüncesi duygulara bağlıdır.

Epikürosu destekler.insana haz veren iyi,acı veren kötü

John Locke

Tabula Rasa insanın beyni boş levha,deneyimle kazanır

Epikürü destekler

David Hume

Ahlaklı olmak haz

Akıl değil duygular:hobbes

(akıl diyen sokrates idi)

j.j. rousseau

İnsan doğuştan iyidir.

Empati ve acıma eğitimde bireylere kazandırılmalıdır.

emile kitabı (emile öğrenci öğretmeni ise rousseau)

humanist(çocuklarını yetimhaneye vermesi çelişkili)

J.H. Pestalozzi

Güç ve yetilerini geliştirme,eğitimde sevginin önemi,elin eğitimi(zihinde öğrenir elle yapar)

Kant

Ahlak literatüründe geniş yer tutar,

Özgür irade,akıl.

İyiyi seçebilme.

İnsan özgür iradesiyle davranmazsa ahlaklımı diye anlayamayız.

OTONOMİ kanttaki anahtar kavramdır.

Herbart - irade

Karakter eğitimi

Özgürlük,insaf

İnsanın değeri bilmesiyle değil iradesiyle ölçülür

Eğitimin amacı iradedir.

Schopenhaur – merhamet ve istenç

İstenç:dürtüsel eylemler (islam düşünürleri nefs derken batılı düşünürler farklı kelimeler kullanmış)

İstenç bencillik ve kötülüğe yol açar

İstenci merhamet ortadan kaldırır.

NİETSCHE

Böyle buyurdu zerdüşt.

Radikal,mevcut değerlere karşı çıktı ve hepsini yeniden tanımladı,hiççilik.

Freud

Psikanaliz,süper ego,aşağılık duygusu,id,ego,süperego.

Süperego ebeyn yasakları

Durkheim

Toplumsal sorun,ahlak,kurallar,ahlaki yaptırımlar,iyi davranış ahlaki kurallara uymak,hukuka aykırı olan ahlakada aykırıdır,seküler ahlak,okullarda dinden bağımsız ahlak eğitimi verilmeli

Berkson-Sezgi

Kapalı ahlak zekaya dayanır

DEWEY

Atatürk davetiyle Türkiyeye gelmiş 1.5 ay içinde okullar gezdirilmiş,Türkiye için fikirler içeren rapor göndermiş,Köy enstitülerinin fikir babasıdır

Yapılandırmacılık temeli pragmatizm düşünürü deweydir.

Weber- Alman,Çalışkan

Protestan ahlakı ve kapitalizmin ruhu

Yaptığın içi en iyi şekilde yapmak,çalışkan olmak

Çalışmak ibadettir

Çok paraları olsada lüks hayat yaşamaktan kaçınırlar,yatırım yaparlar.