Beslenme ve Diyetetik Ders Notları TIBBİ BESLENME TEDAVİSİ
BÖBREK
Potasyum kısıtlaması yapabilmek için potasyumdan zengin besinler (özellikle meyveler) diyetten çıkarılmalıdır. Bunun dışında potasyum içeriğini azaltabilmek için yeşil sebzeler küçük parçalar halinde doğrayıp pişirmek ve ilk iki haşlama suyunu atmak gerekir.
Böbrek yetmezliğinde vücutta sodyum birikmektedir. Bu da hipertansiyona, vücutta sıvı birikmesine ve kalp yetmezliğine yol açabilir. Diyette tuz ve sodyum alımı kısıtlanmalıdır. Tuz kısıtlı miktarda kullanmak için zeytin, tuzlu peynir, tuzlu bisküvi, cips, kraker, hazır çorbalar, bulyon tabletlerden uzak durmak gerekmektedir. Ayrıca tuzlu gıdalar, susuzluk hissini de artırdığı için fazla su tüketimine de neden olmaktadır.
Sıvı miktarı da dikkat edilmesi gereken konular arasındadır. İdrar miktarı ile alınması gereken sıvı miktarı doğru orantılıdır. İdrar azaldıkça, tüketilen sıvılarda azaltılmalıdır. KBY hastalarının dikkat etmesi gereken konulardan biride kan fosfor değeridir. Yüksek fosfor düzeyi, kemiklerden kalsiyum kaybına, kemik kırıklarına, kas güçsüzlüğü ve eklem ağrılarına neden olabilir. Fosfordan zengin besinlerin azaltılması fosfor düzeyinin indirilmesinde etkindir. Fosfor alımı 600-800 mg ile sınırlandırılmalıdır. Fosfor hemodiyaliz tedavisi ile tam olarak temizlenemediğinden fosfor bağlayıcı ilaçlar kullanılması gerekli olabilir.
Fosfordan zengin olan besinler; kurubaklagiller(kuru fasulye, nohut, mercimek, barbunya), bulgur, kaşar peyniri, tarhana çorbası, kuru yemişler ve yağlı tohumlar (ay çekirdeği, fındık, fıstık, ceviz, badem, kabak çekirdeği ), balık, çikolata, kurutulmuş sebze ve meyveler, meşrubatlar, kahve, kakao, baharatlar, hindistan cevizidir. Bu besinlerden uzak durmak ayrıca diyetisyenin önerdiği miktarda süt, yoğurt ve beyaz peynir tüketimi kan fosfor düzeyini düzenlemeye yardımcıdır.
Potasyum ise kalp ve kas çalışmasında önemli göreve sahiptir. Fakat KBY hastalarında fazla potasyum idrar ile atılamadığından, gereksinimden fazla tüketilmesi ciddi rahatsızlıklara neden olabilir. Günlük potasyum alımının 2 g altında olması hedeflenmedir.
Potasyum kısıtlaması sebze ve meyve tüketimin kısıtlanması ile yapılabilir. Potasyumdan zengin olan sebzeler (ıspanak, semizotu, asma yaprağı, tere, roka, kara lahana, enginar, kereviz, bakla, pazı ve kurutulmuş sebzeler) ve meyvelerden (kavun, kayısı, yeni dünya, kivi, nar, avokado, muz), patates, mantar, mısır, çikolata, kurtulmuş sebze ve meyvelerden uzak durmak gerekmektedir. Bunun haricinde sebze yemeklerini 4 yemek kaşığı ve meyvelerinde 2 porsiyonla kısıtlamak gerekmektedir. Meyve porsiyonları ise meyvelerin cinsine göre farklılaşmaktadır. Bir büyük boy elma 1 porsiyon meyve olarak düşünülürken, ½ orta boy (100 g) kadar portakal da 1 porsiyon meyve olarak düşünülmektedir. Meyve miktarını ayarlamak için bir diyet kitapçığından yararlanmak gereklidir.
Ağız yaralarınızın yoğun olduğu yutma çiğneme güçlüğü yaşadığınız dönemlerde;
Yumuşak kıvamlı veya püre gıdaları tercih ediniz. Yemek yerken daha küçük lokmalar alınız ve iyice çiğneyiniz.
Yiyeceklerinizin soğuk/oda ısısında olmasına dikkat ediniz; çok sıcak, acı, baharatlı, asitli, kuru, çok tuzlu besinlerin tüketiminden kaçınınız.
Yoğurt, muz, patates püresi, sebze püresi, boza, salep, süt, olgun taze meyveler, iyi pişmiş et, yumuşak peynir, makarna, muhallebi daha rahat tüketebileceğiniz yiyeceklerdendir.
Bol su ve sıvı besin tüketmeye çalışınız.
ORGANİK ASİDÜRİLER
Chron:
Diyareve kanlı gaitaya sebep olan besinler (çay, kahve, çikolata, çiğ sebze meyveler, yağlı besinler) diyetten çıkarılır.
Tüm GİS’i tutabilen kronik inflamatuar hastalıktır.
İshal, karın ağrısı, vücut ağırlığında kayıp ve ateş en yaygın semptomlarındandır.
D vit. Eksikliği görülebilir.
Fe büyük oranda duodenum, ikinci olarak da jejenumdanemilir. Ferritin100 mcg/L altında ise hafif eksiklik, 30-100 arası ise kronik anemi belirtisidir.
Alevlenme dönemlerinde diyette yağ kısıtlanmalıdır (%20-25). Remisyondöneminde %25-30’lara kadar çıkılabilir.
ÇÖLYAK:
Teflon tava,tahta kaşık yüzeyleri glüteni hapsedebilir.Bu nedenle glütensiz yemekler için ayrı araç-gereç kullanılmalıdır.
MS: Tuz tüketimi sınırlanmalıdır.
Kortikosteroidlerin olumsuz yan etkileri arasında;hiperglisemi ve glikozüri;gastrointestinal intolerans ve dispepsi,insomni,kilo alımı yeralır.Bu ilaçların kullanımı sırasında diyet çok önemlidir.
DİSFAJİ
NEDENLERİ:
Yutmada güçlük(Serebrovasküler hastalıklar,Guillain-Barre Sendromu,ALS),
El ve kol hareketlerinin kısıtlanması(SVH)
ÖNERİLER:
Yumuşak besinlerin(yoğurt,muz vb.) tüketimi tercih edilmelidir.
Besinler blenderize edilerek tüketilmelidir.
Sıvı besinlerin tüketimi sınırlandırılmalıdır.
Sıvı besin ve içecekler kıvam arttırıcılarıyla koyulaştırılarak tüketilmelidir.
Konserve veya pişmiş meyve,sebze tercih edilmelidir.
Kuru,sert ve yapışkan besinlerden kaçınılmalıdır.
Küçük ısırıklar ve yudumlar da beslenilmelidir
Yorumlar
Yorum Gönder