Demir

Bağışıklık sistemi ve bilişsel performans için gereklidir.

Demir besinlerde hem ve hem olmayan olmak üzere iki formda bulunur.

Hem demirin emilim oranı daha yüksektir.

Bitkisel yiyeceklerdeki demir hem olmayan demirdir.

İyi pişirilmiş kurubaklagillerin demir içeriği ve emilimi tahıllardan yüksektir.

Etlerdeki demirin çoğu hem demir olduğundan daha iyi emilirler.

Yumurtanın emilimi etlerden daha azdır.(Yumurtadaki fosfotin demir emilimini düşürür)

Bitkisel besinlerden oluşan yemeğe 30 gr et veya 50 gr askorbik asit katıldığında demirin emilim oranı 2-3 kat artar.

7-12 aylık bebeklere 11 g demir önerilir.

Fitatlar,oksalatlar ve tanenler demire bağlanarak emilimi güçleştirirler.

Midenin asidik salgısı ve asetik asit demirin indirgenmesine yardımcı olur yani emilimini kolaylaştırır.

!!Askorbik asitle birlikte alınan demir daha kolay emilmektedir.

Askorbik asit hem olmayan demirin emilimini 2-3 kat arttırır.

Posanın çokluğu emilimi olumsuz etkiler.

Proteinin yetersiz olduğu diyetlerde emilebilen demir oran düşer.

Konserve tenekesi açıldıktan sonra beklemek demir ve diğer minerallerin emilimini olumsuz etkiler.

Yemeklerle birlikte polifenolleri içeren çay-kahve-kakao-kola içilmesi de demir emilimini azaltır.

Çay ve kahve yemekten 45-60 dakika sonra içilmelidir.

EMİLEMEN DEMİRİN VÜCUTTAN KAYBOLMASI

1-Normal olarak gaita-idrar-ter  14 mcg/kg

2-Menstruasyonda günlük demir kaybı 0.5mg/gün

3-Çocuklarda günlük demir kaybı 0.5 mg/gün

4-4 aydan sonra büyüme için kayıp 0.5 mg 

5-Gebelik ve doğumda toplam 680 mg demir kullanılır 

Günlük 9 mg demir almalıyız.

Gebelikte artan demir gereksinmesine karşın demir emiliminin arttığı,böylelikle artan gereksinmenin karşılandığı görüşü vardır.Bunun yanında özellikle tahıla dayalı diyetlerle beslenen ve sık gebelik geçiren kadınlardaki demir yetersizliği anemisini önlemek için daha çok demir alınması ve yemeklere C Vitamini kaynakları eklenmesi gerekir.

Ülkemizde hayvansal yiyecekler orta düzeyde yer aldığından demir biyoyararlanımı %10 civarındadır.

Miktar ve emilme kolaylığı yönünden en iyi kaynak etlerdir.

Kırmızı etin demir içeriği beyaz etten yüksektir.

Pekmez,kuru meyveler,yeşil sebzeler,kuru baklagiller ve fındık,fıstık,susam gibi yiyecekler demir için iyi kaynaklar sayılır.

Hayvansal besinlerin sınırlı olduğu diyetlerde C vitaminin yeterli düzeyde bulunması demir emilimini arttırmaktadır.C vitamini yemekle birlikte alınmalıdır.Ayrıca tahıllardan ekmek,çörek gibi yiyeceklerin mayalandırma işlemi uygulanarak yapılması fitatkar parçalandığından demir emilimini artırmaktadır.

İçme sularından,demir bulunan kaplarda pişen ve saklanan yiyeceklerdende bir miktar demir alıp kullanabilmekteyiz.

1 dilim 35 gram karaciğerde 3.0 mg demir bulunur.

1 porsiyon 200 g ıspanakta 6.4 mg demir bulunur.

1 porsiyon 60 g çiğ kurubaklagilde 4.2 mg demir bulunur.

3 orta dilim 150 gram ekmekte 1.0 mg demir bulunur.

25 gram 2 yemek kaşığı tahinde 2.2 pekmezde 2.5 mg demir bulunur.

1 su bardağı 250 g sütte 0.3 mg demir bulunur.

Demir Yetersizliği Anemisi

Serum ferritin 70 mcg/lt ve üstü normal 12 mcg/lt ve altı anemiktir.

Hemoglobin erkekte 13-17 g/dl kadında 12-16 g/dl gebede 11-15 g/dl normaldir.

erkekte 13 altı kadında 12 altı gebede 11 altı anemiktir.

Gelişmiş ülkelerde fazla aspirin alımı,alüminyum içeren antasid ve katkı öğelerinin kullanımının,

C vitamini değeri azalmış hazır ve yarı hazır besinlerin çok tüketilmesi anemi nedenidir.

Demir yetersizliği özellikle genç kızlar ve kadınlarda çok görülmektedir.Bu nedenle besinler demirle zenginleştirilmeye başlanmıştır ancak bu durumda demir/çinko dengesi bozulacağından demir miktarı kadar çinko eklenmeside gerekebilir.